Rafał Hadziewicz
Maria wstępująca do świątyni

Rafał Hadziewicz (1803-1883)
Maria wstępująca do świątyni
Fragment obrazu Tycjana Prezentacja Marii w świątyni; Gallerie dell’Academia w Wenecji
Wenecja 1832
Olej, papier
22x31 cm
MNKi/M/159

Ikonografia tematu Prezentacji Marii w świątyni, podobnie jak inne sceny dotyczące dzieciństwa Matki Bożej, ma swoje źródło w Ewangeliach apokryficznych i Złotej legendzie. Owe opisy, pełne rozmaitych szczegółów, dają artystom bogaty materiał do komponowania scen. Trzyletnia Maria przyprowadzona przez rodziców do Świątyni Jerozolimskiej, podąża ku wejściu po piętnastu stopniach, odpowiadających liczbie tzw. psalmów gradualnych, by poświęcić swe życie służbie Bogu. Przed wejściem oczekuje na nią kapłan, a scenie przypatrują się licznie zebrani ludzie. Marii towarzyszą zwykle rodzice, lub grupa dziewic niosących pochodnie.

Prezentowane tu dwa obrazy Rafała Hadziewicza powstały na podstawie kompozycji Tycjana, w czasie, gdy artysta przebywał na stypendium we Włoszech. Zgodnie z zaleceniami swych nauczycieli młody adept sztuki, kopiował m.in. dzieła wielkich mistrzów, czasem jako motyw wybierając jedynie ich fragmenty. Tak też jest w przypadku omawianych tu dwóch obrazów. Wzorem dla nich było dzieło Tycjana znajdujące się w Gallerie dell’Academie w Wenecji, przy czym zmienił Hadziewicz nieznacznie układ postaci, traktując je raczej jako elementy poszczególnych studiów, niż kopię całości. I tak w scenie Maria wstępująca do świątyni, zgromadził artysta postacie czekających na górnym podeście, kapłanów i chłopca z księgą, stąpającą po schodach Marię, którą ukazał kilka stopni wyżej w stosunku do oryginału oraz staruszkę z koszem jaj i dwoma zabitymi kurami, która na obrazie Tycjana siedzi u podnóża schodów. Dokonując tych zabiegów skompilował scenę wewnętrznie spójną, która mogłaby stanowić samodzielne przedstawienie. Przeniesienie wspomnianej przekupki w wolną przestrzeń prawego, dolnego narożnika dowodzi umiejętności samodzielnego tworzenia przez młodego artystę wyważonej kompozycji.

Druga praca – Scena przed świątynią – jest niemal dokładnym powtórzeniem dolnej części dzieła Tycjana. Kadr ujmuje grupę postaci u stóp dolnego podestu, fragment architektury i górzysty pejzaż w tle, przy czym pejzaż ów przybliżył artysta i przesunął w prawo gubiąc przez to głębię. Architektura oraz postacie drugiego planu potraktowane zostały niemal schematycznie, poza sylwetką starszego mężczyzny ukazanego dokładnie na osi obrazu i jednocześnie na przecięciu jego przekątnych. To on, mimo iż ukazany na drugim planie, stanowi centralny punkt kompozycji i skupia na sobie uwagę widza. Wrażenie to podkreśla także, niemal portretowe ujęcie rysów jego twarzy. Można w tym miejscu wysnuć przypuszczenie, że w przypadku obu szkiców, zadaniem, jakie postawił sobie Hadziewicz, było nie tyle skopiowanie fragmentów obrazu Tycjana, ale stworzenie w oparciu o niego, na poły własnej kompozycji.

Rafał Hadziewicz (1803-1883)
Scena przed świątynią
Fragment obrazu Tycjana Prezentacja Marii w świątyni; Gallerie dell’Academia w Wenecji
Wenecja 1832
Napis autorski na odwrocie, po prawej: Z obrazu Tycjana przedstawiającego / prezentacyją Najśw Maryi Panny (...) / kopija R. Hadziewicz r. 1832.
Olej, papier
61x43,6 cm
MNKi/M/157
 
Oprac. Joanna Kaczmarczyk